Σύγχρονη Πολιτεία: Υπεύθυνη διαχείριση απορριμμάτων με διάλογο και διαφάνεια

Η διαχείριση των απορριμμάτων αποτελεί ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την κοινωνία.
Η «Σύγχρονη Πολιτεία – Συνεργασία Ενεργών Πολιτών» καταθέτει ξεκάθαρη και τεκμηριωμένη θέση, υπέρ της ανακύκλωσης, της ανάκτησης και της ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων, με όρους διαφάνειας, συνεργασίας και σεβασμού προς το περιβάλλον και τους πολίτες.

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ – ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ

Η πρότασή μας για μία συνολική & υπεύθυνη διαχείριση των απορριμμάτων, ενώ συγχρόνως βρίσκεται σε διαδικασία παροχής γνωμοδοτήσεων η ΣΜΠΕ για το σχέδιο δημιουργίας Δικτύου Μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης Απορριμματογενών Ενεργειακών Πρώτων Υλών (ΑΕΠΥ) από τα Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ).

Η δημοτική παράταξη «ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ – Συνεργασία Ενεργών Πολιτών» είχε πάντα ξεκάθαρη θέση για τη διαχείριση απορριμμάτων και αυτή παρουσιάζουμε σήμερα συνοπτικά στους πολίτες.

ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ και ΑΝΑΚΤΗΣΗ
ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΥΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ
ΝΑΙ ΣΕ ΕΝΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΓΕΝΕΕΣ
ΝΑΙ ΣΤΟ ΔΙΑΛΟΓΟ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ
ΟΧΙ ΣΕ ΒΙΑΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΙΣ – ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΙΣ ΕΝ ΜΕΣΩ ΘΕΡΟΥΣ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει ένα αυστηρό νομικό και στρατηγικό πλαίσιο για τη διαχείριση των απορριμμάτων των κρατών μελών της, το οποίο προβλέπει «ανακύκλωση πρώτα – καύση μετά».
Η εξοικονόμηση απαραίτητων πόρων και πρώτων υλών από τη δευτερογενή επεξεργασία των απορριμμάτων αποτελεί κυρίαρχο στόχο, πριν την ενεργειακή αξιοποίηση των μη διαχειρίσιμων απορριμμάτων.

Η Ιεραρχία Αποβλήτων
Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή ιεραρχία διαχείρισης αποβλήτων — και ειδικά τις Οδηγίες 2008/98/EC και 2018/851/850/EC — η προτεραιότητα είναι:

• Πρόληψη,

• Επαναχρησιμοποίηση,

• Ανακύκλωση,

• Άλλες μορφές ανάκτησης (όπως καύση με ανάκτηση ενέργειας, μόνο για τα υπολείμματα που δεν ανακυκλώνονται και έχουν υψηλή ενεργειακή απόδοση),

• Απόθεση (landfill).

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος στις 4 Αυγούστου, μέσω των Περιφερειακών Συμβουλίων όλης της χώρας, απέστειλε στους δήμους πρόσκληση για συμμετοχή σε διαβούλευση διάρκειας 30 ημερών – έως τις 4 Σεπτεμβρίου – σχετικά με τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για το σχέδιο δημιουργίας δικτύου μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης απορριμματογενών πρώτων υλών (ΑΕΠΥ) από αστικά στερεά απόβλητα (ΑΣΑ).
Αυτή η ΣΜΠΕ αριθμεί, για την ιστορία, 347 σελίδες.

Είναι ολοφάνερο ότι αυτή η διαδικασία ξεκίνησε χωρίς να έχει προηγηθεί ανοιχτός διάλογος με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις τοπικές κοινωνίες, γεγονός που δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα για τη διαφάνεια και την αποδοχή του σχεδίου.

Στο υπό συζήτηση σχέδιο προβλέπεται η κατασκευή έξι μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας, αξιοποιώντας περίπου 1,4 εκατομμύρια τόνους υπολειμμάτων από τα συνολικά 5,5 εκατομμύρια τόνους στερεών αποβλήτων που παράγονται ετησίως στη χώρα.

Η διαχείριση αυτή, σε συνδυασμό με την ανακύκλωση, δηλ. την εξοικονόμηση πρώτων υλών για την προστασία των φυσικών πόρων και την ένταξή τους δευτερογενώς στον κατασκευαστικό τομέα, θα έχει πολλαπλά οφέλη για περιβάλλον, οικονομία, κατασκευαστικό τομέα, εργασιακό περιβάλλον και κοινωνία.

Ειδικότερα, τα οφέλη που θα προκύψουν μπορούν να συνοψιστούν στα εξής:

• Μείωση εκπομπών άνθρακα ανά μονάδα ΑΕΠ και ανά κάτοικο.

• Βελτίωση δεικτών για ανθρώπινη υγεία, βιοποικιλότητα, νερά, έδαφος και περιβαλλοντική διακυβέρνηση.

• Παραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας.

• Δημιουργία θέσεων εργασίας και ενίσχυση καινοτομίας.

Μία απ’ αυτές τις σχεδιαζόμενες μονάδες είναι στην Αττική, στην περιοχή της Φυλής, στον υπάρχοντα χώρο του ΧΥΤΑ.
Άλλη μία είναι στα σύνορα της Βοιωτίας με την Αττική και άλλες τέσσερις σε όλη την υπόλοιπη χώρα (Θράκη, Πελοπόννησο, Κρήτη, Μακεδονία).
Καμία απ’ αυτές δεν βρίσκεται στην Ανατολική Αττική, για να εξορκίσουμε τις «μάγισσες» που ετοιμάζονται κάποιοι να σπείρουν.

Ταυτόχρονα, σχεδόν σε κάθε δήμο δημιουργούνται Μονάδες Ανακύκλωσης και Ανάκτησης (ΜΑΑ), ώστε μέσω ανάκτησης να οδηγούνται στο βιομηχανικό τομέα ανακυκλώσιμες πρώτες ύλες – θέση που αποτελούσε για τη δική μας παράταξη θεμέλιο λίθο για τη διαχείριση των απορριμμάτων αλλά και κεντρική ευρωπαϊκή οδηγία.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το αντικείμενο της παρούσας διαβούλευσης δυστυχώς περιορίζεται αποκλειστικά στη ΣΜΠΕ, χωρίς να συνοδεύεται από κρίσιμα στοιχεία και επαρκή τεκμηρίωση, που είναι απαραίτητα ώστε η αυτοδιοίκηση να μπορεί να σχηματίσει πλήρη και τεκμηριωμένη άποψη για ένα θέμα που απασχολεί τη δημόσια συζήτηση – και ιδιαίτερα την Τοπική Αυτοδιοίκηση – για περισσότερα από 20 χρόνια.

Αντιθέτως, με ασφυκτικές χρονικές προθεσμίες και εν μέσω καλοκαιριού, το Υπουργείο επικεντρώνεται κυρίως στο περιβαλλοντικό σκέλος του σχεδίου, αποφεύγοντας συγχρόνως να παρουσιάσει ή να συζητήσει κρίσιμες παραμέτρους, όπως:

• Την ακριβή χωροθέτηση των μονάδων (πλην της εξαίρεσης του ΧΥΤΑ της Φυλής).

• Τα οικονομικά δεδομένα του εγχειρήματος και ποιος θα είναι ο ωφελούμενος.

• Ποιοι θα είναι οι φορείς που θα αναλάβουν την υλοποίηση και τη διαχείριση (ιδιαίτερα κρίσιμο ερώτημα).

• Ποιο είναι το θεσμικό και επιχειρησιακό πλαίσιο λειτουργίας και ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε αυτό.

Διαβάζοντας κάποιος τη ΣΜΠΕ προκύπτουν σημαντικά ερωτήματα, τα οποία παραμένουν αναπάντητα.

Μερικά από αυτά είναι:

• Από πού θα εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση για την κατασκευή των μονάδων, ιδίως μετά την αναμφισβήτητη απώλεια ποσού 300 εκατ. ευρώ ευρωπαϊκών κονδυλίων για έργα διαχείρισης απορριμμάτων κατά τα προηγούμενα χρόνια;

• Ποιοι θα είναι οι ανάδοχοι και οι διαχειριστές των εργοστασίων και με ποια διαδικασία θα επιλεγούν;

• Θα επιμείνει το Υπουργείο στην εφαρμογή του πρόσφατου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), που αφαίρεσε από τους δήμους την αρμοδιότητα της ενεργειακής αξιοποίησης των απορριμμάτων, μεταφέροντάς την αποκλειστικά στο Υπουργείο;

• Ισχύει ότι σχεδιάζεται η επιβολή τέλους ενεργειακής αξιοποίησης, το οποίο θα επιβαρύνει οικονομικά τους πολίτες; Αν ναι, ποιο θα είναι το ύψος του;

• Θα εφαρμοστούν οι νόμοι 3851/2010 και 4414/2016, που προβλέπουν κρατική επιδότηση του κόστους παραγωγής ενέργειας, αυξάνοντας έμμεσα τη φορολογική επιβάρυνση των πολιτών;

• Θα υπάρχει ανταποδοτικό οικονομικό όφελος για τους ΟΤΑ και κατ’ επέκταση για τους πολίτες;

Το βασικό ερώτημα είναι αν το έργο θα σχεδιαστεί με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος και την οικονομική ελάφρυνση των πολιτών ή αν θα λειτουργήσει πρωτίστως προς όφελος ιδιωτικών φορέων, προσφέροντάς τους εγγυημένο κέρδος με μηδενικό ρίσκο μέσω κρατικών επιχορηγήσεων και νέων επιβαρύνσεων για δήμους και πολίτες.

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας οφείλει να δώσει σαφείς και τεκμηριωμένες απαντήσεις, να παρουσιάσει συγκεκριμένες προτάσεις για τη χωροθέτηση και τους φορείς διαχείρισης και να καλέσει σε ουσιαστικό διάλογο όλους τους εμπλεκόμενους, με προτεραιότητα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, πριν από οποιαδήποτε απόφαση.

Αναμφισβήτητα, η ενεργειακή αξιοποίηση του υπολείμματος των ΑΣΑ μπορεί να έχει σημαντικό περιβαλλοντικό όφελος, καθώς μειώνει αισθητά την ποσότητα των απορριμμάτων που καταλήγουν σε χώρους ταφής, όπως συμβαίνει σε πολλές χώρες του δυτικού κόσμου.
Εξάλλου, σε αυτή την προοπτική έχουμε τοποθετηθεί θετικά εδώ και μια 4ετία, όταν άλλοι σημερινοί νεόκοποι υποστηρικτές αυτής της μεθόδου τότε είχαν επιδοθεί σε «κυνήγι μαγισσών».
Ξεκάθαρα είχαμε θέσει το θέμα να συμβαδίσουμε με τα υπόλοιπα κράτη που έχουν διαφορετικούς ολοκληρωμένους τρόπους διαχείρισης των απορριμμάτων στην Ευρώπη, με σαφές οικονομικό και περιβαλλοντικό όφελος για τους πολίτες.

Ωστόσο, πρέπει να γίνει σαφές ότι το περιβαλλοντικό κέρδος από μόνο του σε τέτοιους σχεδιασμούς δεν αρκεί. Το σχέδιο πρέπει να αποσκοπεί να έχει και θετικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις για τις τοπικές κοινωνίες, συμβάλλοντας ξεκάθαρα στη μείωση – και όχι στην αύξηση – του κόστους ενέργειας για τους πολίτες.
Σε αυτή την προοπτική οι δήμοι οφείλουν να έχουν ουσιαστικό ρόλο στον σχεδιασμό, στη λήψη αποφάσεων, στη λειτουργία και στα οικονομικά αποτελέσματα των μονάδων, δεδομένου ότι αυτοί διαχειρίζονται σήμερα το σύνολο των οικιακών απορριμμάτων.

Η τεκμηριωμένη άποψη της δημοτικής μας παράταξης «Σύγχρονη Πολιτεία – Συνεργασία Ενεργών Πολιτών» προς το αρμόδιο Υπουργείο είναι ξεκάθαρα:

• Άμεση απόφαση για παράταση του χρόνου της τρέχουσας πρόσκλησης για διαβούλευση, διότι το πολύ περιορισμένο και ιδιαίτερο χρονικό πλαίσιο – εν μέσω θέρους – δεν επιτρέπει τον απαραίτητο χρόνο για έναν ουσιαστικό διάλογο μεταξύ των στελεχών (αιρετών και μη) της αυτοδιοίκησης και της κοινωνίας των πολιτών, που θα οδηγήσει στην ανάπτυξη καινοτόμων προτάσεων.

• Να ξεκινήσει θεσμικά ένας ουσιαστικός διάλογος με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τα όργανα των Π.Ε.Δ. και ΚΕΔΕ για τους στόχους αλλά και τη διαδρομή για να φτάσουμε σε αυτούς, αναφορικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων.

Σε καμία περίπτωση η βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων δεν μπορεί να αποφασίζεται με παράθεση μονόπλευρων απόψεων, απουσία συνεργασίας, διαφάνειας και κυρίως τεκμηριωμένο σχεδιασμό, με σεβασμό στους θεσμούς και τις τοπικές κοινωνίες.

Είμαστε εδώ.
Συμβάλλουμε στη συνδιαμόρφωση ενός ποιοτικότερου μέλλοντος για τις επόμενες γενιές.

The post Σύγχρονη Πολιτεία: Υπεύθυνη διαχείριση απορριμμάτων με διάλογο και διαφάνεια appeared first on Polis Media.