Το σύστημα των ωκεάνιων ρευμάτων, συμπεριλαμβανομένου του Ρεύματος του Κόλπου (AMOC), που βοηθά τη βορειοδυτική Ευρώπη σχετικά ζεστή, εμποδίζοντάς την να παγώσει, ενδέχεται να καταρρεύσει πολύ σύντομα. AMOC σημαίνει Μεσημβρινή Ανατρεπτική Κυκλοφορία του Ατλαντικού Ωκεανού, όπως είναι η επιστημονική ονομασία για το Ρεύμα του Κόλπου.
Μελέτη Ολλανδών κλιματολόγων υπολογίζει ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί ήδη από το 2060, όταν προηγούμενες προβλέψεις τοποθετούσαν την κατάρρευση του Ρεύματος το νωρίτερο το 2100. Και αυτό συνδέεται άμεσα με την κλιματική αλλαγή.
Σύμφωνα με τον Ρενέ φαν Φέστεν, του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης, «η αναφορά του έτους 2060 ως σημείου έναρξης της διακοπής του Ρεύματος του Κόλπου, καθιστά το γεγονός πολύ συγκεκριμένο. Είναι ανησυχητικά νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως. Μπορεί ακόμη και να συμβεί κατά τη διάρκεια της ζωής μας».
Έρευνες έχουν ήδη δείξει ότι το Ρεύμα του Κόλπου εξασθενεί και θα μπορούσε να σταματήσει εντελώς. Εάν το Ρεύμα του Κόλπου σταματήσει, οι χειμερινές θερμοκρασίες στην Ολλανδία και σε άλλα μέρη της βόρειας Ευρώπης θα μπορούσαν να μειωθούν κατακόρυφα, παρά τη συνέχιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη συνολικά.
Οι ακτές της Ιρλανδίας δέχονται την καλή επίδραση του Ρεύματος του Κόλπου
Η επιτροπή του ΟΗΕ για το κλίμα (IPCC) είχε δηλώσει νωρίτερα ότι το σημείο μη επιστροφής για το Ρεύμα του Κόλπου θα έρθει όταν η υπερθέρμανση του πλανήτη φτάσει τους 4 βαθμούς Κελσίου. Με αυτόν τον ρυθμό, σίγουρα θα συμβεί το 2060, δήλωσε ο Φαν Φέστεν. Ωστόσο η μελέτη του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης δείχνει ότι υπάρχει 50% πιθανότητα να συμβεί με υπερθέρμανση του πλανήτη στους 2,5 βαθμούς Κελσίου. Αυτήν τη στιγμή βρίσκεται στους 1,3 βαθμούς.
Ο Ολλανδός επιστήμονας εξήγησε ότι η επιβράδυνση του Ρεύματος έχει ήδη αποτελέσματα και πως «μπορούμε να περιμένουμε μια μικρή υποχώρηση τα επόμενα χρόνια».
Αιτία, η κλιματική κρίση
Σύμφωνα με την ειδικό σε θέματα ωκεανών και κλίματος του Πανεπιστημίου της Ντέλφτ στην Ολλανδία, Κάρολαϊν Κάτσμαν, που δεν συμμετείχε στη μελέτη, τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής δείχνουν την αναγκαιότητα μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου. «Δεν θέλουμε να μπούμε σε μια καθοδική πορεία χωρίς επιστροφή», είπε.
Καμπανάκι αφύπνισης χαρακτήρισε τη μελέτη και ο Ευρωπαίος Επίτροπος για το Κλίμα, Βόπκε Χούστρα.
Επισήμανε ότι το Ρεύμα του Κόλπου «μεταφέρει ζεστά τροπικά νερά στον βορρά, διατηρώντας τους χειμώνες της Βόρειας Ευρώπης πολύ πιο ήπιους από περιοχές στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος, όπως ο Καναδάς. Αυτή η νέα μελέτη λέει ότι το Ρεύμα του Κόλπου θα μπορούσε να καταρρεύσει κατά τη διάρκεια της ζωής μας».
Τι θα συμβεί αν καταρρεύσει το Ρεύμα
Αν σταματήσει το Ρεύμα του Κόλπου, οι θερμοκρασίες στη Βόρεια Ευρώπη θα σημειώσουν κατακόρυφη πτώση. Παράλληλα, θα μειωθούν και οι βροχοπτώσεις, φέρνοντας πιθανότατα πιο ξηρά καλοκαίρια, με καταστροφικές συνέπειες για τη γεωργία.
Η αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τερέσα Ριμπέρα, αρμόδια για πολιτική για το κλίμα στην ΕΕ, πρότεινε το AMOC να «προστεθεί στη λίστα με τα ακρωνύμια εθνικής ασφάλειας στην Ευρώπη».
Ποιες είναι οι πιθανότητες;
Σύμφωνα με τον Σίμπρεν Ντρίτζφουτ, πρόεδρο του Τμήματος Επιστήμης των Ωκεανών και της Γης στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, η μελέτη του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης είναι «αξιόπιστη». Ο Ντρίτζφουτ, που είναι επίσης ερευνητής στο Βασιλικό Ολλανδικό Μετεωρολογικό Ινστιτούτο, δημοσίευσε μια ξεχωριστή μελέτη η οποία καταλήγει σε παρόμοιο συμπέρασμα σχετικά με το Ρεύμα του Κόλπου. Επισημαίνει ότι το AMOC φτάνει σε σημείο καμπής αυτόν τον αιώνα, εισερχόμενο σε εξασθένιση πριν «κλείσει» μετά το έτος 2100.
Σύμφωνα με αυτήν τη μελέτη, το απίθανο σενάριο υψηλών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έχει 70% πιθανότητα να οδηγήσει σε τέτοια κατάρρευση του AMOC. Το μέτριο σενάριο (η αύξηση 2,7 βαθμών Κελσίου) παρουσιάζει 37% πιθανότητα.
Ωστόσο, ακόμη και ένα σενάριο χαμηλών εκπομπών, σύμφωνα με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα του 2015 (υπερθέρμανση κάτω των 2 βαθμών Κελσίου), δίνει 25% πιθανότητα διακοπής του AMOC.
Ο Ντρίτζφουτ και οι συνεργάτες του επισημαίνουν ότι ανεξάρτητα από το ποιο σενάριο τελικά θα επικρατήσει, «ο κίνδυνος διακοπής λειτουργίας του Ρεύματος του Κόλπου είναι μεγαλύτερος από ό,τι είχε προηγουμένως θεωρηθεί».