Το Τείχος “Δέμα” – Το «Σινικό Τείχος» της Αττικής που Αφήσαμε να Χαθεί

του Σπύρου Μαυρολέων

Στην καρδιά της Δυτικής Αττικής, ανάμεσα στην Πάρνηθα και το Αιγάλεω, στέκει ξεχασμένο ένα από τα πιο εντυπωσιακά οχυρωματικά έργα της αρχαιότητας: το Τείχος “Δέμα”. Συχνά αποκαλείται «Σινικό Τείχος της Αττικής» λόγω του μεγέθους και της στρατηγικής του θέσης. Παρ’ όλα αυτά, αντί να αποτελεί παγκοσμίως αναγνωρίσιμο μνημείο, σήμερα βρίσκεται βυθισμένο στη λήθη και –κυριολεκτικά– μέσα σε μπάζα και σκουπίδια.

Ιστορικό Πλαίσιο

Το τείχος κατασκευάστηκε στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ., πιθανότατα την περίοδο του Βοιωτικού Πολέμου (378–377 π.Χ.) ή λίγο αργότερα, επί Λυκούργου (337–336 π.Χ.). Σκοπός του ήταν να ελέγχει το στενό πέρασμα της Κρωπειάς, το οποίο συνέδεε τη Βοιωτία με την Αττική και είχε χρησιμοποιηθεί από εχθρούς, όπως οι Σπαρτιάτες το 431 π.Χ., για εισβολή στην αθηναϊκή πεδιάδα.

Το όνομα «Δέμα» προέρχεται από τη λέξη «δέσιμο», καθώς το τείχος ένωνε δύο ορεινούς όγκους, λειτουργώντας σαν φυσικό φράγμα.

Κατασκευή και Δομή

Το τείχος εκτείνεται σε μήκος 4,3 έως 6 χλμ. και σε ορισμένα σημεία το ύψος του έφτανε τα 3 μέτρα. Χτίστηκε με πολυγωνικούς λίθους, χωρίς συνδετική ύλη, με τα κενά να γεμίζονται από μικρότερες πέτρες – μια τεχνική που θυμίζει έργα της ίδιας περιόδου στη Μεσόγειο.

Στην πορεία του συναντώνται:

• έξι τετράγωνοι πύργοι, που λειτουργούσαν ως φυλάκια,

• ένας κυκλικός πύργος-παρατηρητήριο στον λόφο Πυργάθι,

• καθώς και ένα μικρότερο «Πίσω Τείχος» μήκους περίπου 200 μ., που ενίσχυε την άμυνα.

Στρατηγική Σημασία

Το Δέμα δεν προοριζόταν να σταματήσει ολοκληρωτικά τον εχθρό, αλλά να καθυστερήσει την προέλασή του, δίνοντας χρόνο στην Αθήνα να κινητοποιήσει δυνάμεις. Αποτελούσε τμήμα ενός ευρύτερου αμυντικού συστήματος που περιλάμβανε φρούρια και παρατηρητήρια σε όλη τη δυτική Αττική.

Ο αμερικανός ιστορικός Mark H. Munn, στο έργο του The Defense of Attica (1993), χαρακτηρίζει το τείχος «ένα από τα πιο αξιοθαύμαστα αλλά και μυστηριώδη μνημεία της κλασικής Ελλάδας».

Η Σημερινή Κατάσταση

Δυστυχώς, το μνημείο σήμερα βρίσκεται:

• μέσα ή δίπλα στον χώρο της χωματερής Άνω Λιοσίων,

• εκτεθειμένο σε μπάζα, αυθαίρετες κατασκευές και αδιαφορία,

• χωρίς ουσιαστικά μέτρα προστασίας ή ανάδειξης.

Αντί να αποτελεί πόλο τουρισμού και εκπαιδευτικής αξίας, το Δέμα παραμένει «θαμμένο» κάτω από την καθημερινή αμέλεια.

Επίλογος

Το Τείχος “Δέμα” είναι μια σπάνια μαρτυρία της αθηναϊκής στρατιωτικής στρατηγικής και της ικανότητας των αρχαίων Ελλήνων να προσαρμόζουν την τοπογραφία στις ανάγκες της άμυνας. Ενώ άλλες χώρες θα το ανέδειξαν σε παγκόσμιο μνημείο, στην Ελλάδα παραμένει στην αφάνεια. Η διάσωσή του δεν είναι απλώς ζήτημα πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και υποχρέωση απέναντι στην ίδια την ιστορία.

Βιβλιογραφία – Πηγές

• • Mark H. Munn, The Defense of Attica – The Dema Wall and the Boiotian War of 378–375 B.C., University of California Press, 1993.

  • Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής (efada.gr).

The post Το Τείχος “Δέμα” – Το «Σινικό Τείχος» της Αττικής που Αφήσαμε να Χαθεί appeared first on Polis Media.